Czym są dobra osobiste?

Zgodnie z kodeksem cywilnym, tj. art. 23 kc: dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

W przypadku naruszenia dobra osobistego ochrony prawnej należy poszukiwać w oparciu o treść art. 24 kc w związku z art. 448 kc. 

Zgodnie bowiem z treścią art. 24 §1 kc: Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Art. 448 kc z kolei wskazuje, że w przypadku naruszenia dobra osobistego: Sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. 

W oparciu o wyżej wskazaną podstawę możliwe jest dochodzenie zadośćuczynienia pieniężnego przez osoby najbliższe, które straciły w wypadku komunikacyjnego osobę dla siebie najbliższą. 

Prawo do zadośćuczynienia pieniężnego przez najbliższych zmarłego za doznaną krzywdę w związku ze śmiercią osoby najbliższej zostało potwierdzone między innymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2010 roku o sygn. akt III CZP 76/10, gdzie została rozstrzygnięta wątpliwość w odniesieniu do możliwości stosowania art. 448 kc jako podstawy żądania zadośćuczynienia pieniężnego przez najbliższych członków rodziny zmarłego. 

Dotyczy to zdarzeń przed wejściem w życie treści §4 do art. 446 kc. Sąd Najwyższy w rzeczonej uchwale wskazał, iż najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje na podstawie art. 448 kc w zw. z art. 24 § 1 kc zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu, który miał miejsce przed dniem 03.08.2008 roku. Analogiczne stanowisko to zostało powtórzone w treści Uchwały SN z dnia 13.07.2011 roku o sygn. akt III CZP 32/11.

W chwili obecnej osoby roszczące w zależności od daty skutku deliktu w postaci śmierci bezpośrednio poszkodowanego mają uprawnienie do wystąpienia o zapłatę zadośćuczynienia pieniężnego w oparciu o art. 24 §1 kc w związku z art. 448 kc lub art. 446 §4 kc.