Wypadek przy pracy. Jak zgłosić szkodę i ubiegać się o odszkodowanie?

Wypadek przy pracy – kiedy do niego dochodzi?

Zgodnie z definicją BHP wypadek w pracy to nagłe zdarzenie wywołane przez przyczynę zewnętrzną. Incydent powoduje u poszkodowanego poważne urazy lub śmierć i musi być powiązany z pracą zawodową. Może do niego dojść np. w momencie, gdy pracownik:

• wykonywał swoje zwykłe czynności służbowe;
• realizował prace na rzecz pracodawcy;
• w ramach dyspozycji przełożonego przemieszczał się pomiędzy zakładem pracy a miejscem wykonywania zlecenia (dotyczy to m.in. podróży służbowych). 

Nie każdy wypadek w miejscu pracy daje prawo do ubiegania się o odszkodowanie. Przykładowo, jeśli do wypadku doszło w sytuacji, gdy poszkodowany w trakcie swojej zmiany nie wykonywał obowiązków służbowych i zajmował się prywatnymi sprawami. Powodem nieszczęśliwego zdarzenia przy pracy nie może być też choroba pracownika. 

Pan Paweł jest elektrykiem w jednym z sanatoriów uzdrowiskowych. W trakcie jego pracy doszło do pożaru. Nasz bohater wymieniał wtedy bezpieczniki i został porażony prądem. Przyczyną wypadku była niewystarczająca ochrona przeciwpożarowa. W tej sytuacji pan Paweł ma prawo do odszkodowania za wypadek w pracy, ponieważ jego pracodawca powinien zadbać o to, aby obiekt był wyposażony w system szybkiego odłączenia zasilania elektrycznego w razie pożarów i innych wypadków. 

Odszkodowanie dostanie też pan Mateusz, który na co dzień pracuje na wysokościach. Pewnego dnia, podczas mocowania elementów na wysokim budynku, spadł i poważnie złamał obie nogi. Okazało się, że pan Mateusz przez oszczędności kierownictwa pracował na przetartych linach bezpieczeństwa, a bezpośrednim powodem zdarzenia była niewystarczająca asekuracja wadliwego sprzętu. W takim przypadku winę za zdarzenie ponosi przełożony, który ma obowiązek zapewnić swoim pracownikom dobry technicznie sprzęt. Gdyby okazało się, że pan Mateusz z własnej woli i lekkomyślności nie użył linek, wtedy straciłby prawo do pieniędzy z ubezpieczenia. 

Rodzaje wypadków przy pracy

Wypadek w pracy może spowodować uszkodzenie ciała (przykładowo utratę słuchu), nieuleczalne choroby, kalectwo, oszpecenie lub trwałe urazy psychiczne. Za każdym razem dochodzi do nich podczas realizowania zadań służbowych. Przełożony nie musi jednak przydzielić tych obowiązków pracownikowi chwilę przed zdarzeniem. Co więcej, taki incydent może również wydarzyć się w miejscu pracy, w drodze z domu do pracy albo podczas powrotu z miejsca pracy do domu.

Ze względu na skutki zdarzenia rozróżnia się następujące wypadki w pracy:

• śmiertelne – zgon poszkodowanego następuje od razu na miejscu zdarzenia lub w trakcie 6 najbliższych miesięcy od dnia zdarzenia;
• ciężkie – są to sytuacje, w których pracownik traci zdolność do wykonywania pracy i ma trwałe uszkodzenia ciała, takie jak utrata wzroku;
• lekkie – wiążą się z szybkim powrotem do zdrowia (w ciągu 28 dni od dnia zdarzenia);
• zbiorowe – w trakcie jednego zdarzenia co najmniej dwie osoby są poszkodowane.

Prawo do pieniędzy za wypadek przy pracy ma każdy pracownik etatowy. Nie ma znaczenia, czy jest on zatrudniony w oparciu o umowę zlecenie, staż czy umowę agencyjną. Warunkiem przyznania środków jest posiadanie ubezpieczenia wypadkowego w ZUS.

Wypadek w pracy – obowiązki pracodawcy

Po wypadku w pracy pracodawca ma obowiązek ograniczyć zagrożenie, wezwać pomoc i udzielić pierwszej pomocy przedlekarskiej poszkodowanym. Do niezbędnych czynności należy też zabezpieczenie miejsca zdarzenia przed dostępem osób niepowołanych, które mogłyby np. zniszczyć materiał dowodowy. Strefa wypadku powinna być zachowana bez żadnych zmian, nawet w zakresie ułożenia narzędzi i sprzętów. Najmniejsza ingerencja może bowiem utrudnić ustalenie przebiegu zdarzenia. 

Pracodawca powinien wyłączyć maszyny i urządzenia oraz, jeśli to konieczne, odciąć dopływ gazu i energii elektrycznej. Niekiedy niezbędna będzie też ewakuacja pozostałych osób ze strefy zagrożenia. Zakres prac zależy od specyfiki pracy i może być inny dla każdego zakładu. 

Pracodawca ma też obowiązek zawiadomić o zdarzeniu pracownika służby BHP, a jeśli doszło do ciężkiego, śmiertelnego lub zbiorowego wypadku w pracy, także Państwową Inspekcję Pracy (PIP) oraz prokuraturę. Pracownik BHP wraz ze społecznym inspektorem pracy zajmą się ustaleniem przyczyn i okoliczności nieszczęśliwego zdarzenia na terenie zakładu pracy. Mają na to 14 dni od dnia otrzymania informacji o wypadku. Efektem ich pracy jest sporządzenie protokołu powypadkowego. Dokument jest zwykle sporządzony w 3 egzemplarzach i poza poszkodowanym otrzymuje go zakład pracy oraz podmiot zajmujący się sprawą. Protokół zawiera m.in.:

• zeznania świadków;
• opinie lekarzy;
• zdjęcia z miejsca zdarzenia;
• karty obsługi maszyn;
• opinie ekspertów.

Obowiązki pracownika po wypadku w pracy

Dla pracownika procedura wypadku w pracy zaczyna się od zawiadomienia przełożonego o nieszczęśliwym zdarzeniu. Zatrudniony może to zrobić samodzielnie lub poprzez świadka wypadku. 

Po ustaleniu powodów zdarzenia, poszkodowany otrzyma kartę wypadku (protokół powypadkowy). Jeśli treść tego dokumentu budzi jakiekolwiek zastrzeżenia poszkodowanego, należy je obowiązkowo zgłosić zespołowi powypadkowemu. Swoje wyjaśnienia warto poprzeć nie tylko szczegółowym zapisem, ale też wszelkimi posiadanymi dowodami umożliwiającymi ustalenie odpowiedzialności za zdarzenie w miejscu pracy. 

Protokół jest podstawą umożliwiającą ubieganie się o odszkodowanie. Jeśli więc poszkodowany podpisze dokument bez dokładnego zapoznania się z jego treścią, może stracić szansę ubiegania się o należne pieniądze. 

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy

O tym, jaki typ świadczenia przysługuje poszkodowanemu, decydują m.in. okoliczności zdarzenia i skutki wypadku. W wielu przypadkach należne pieniądze to nie tylko odszkodowanie powypadkowe, ale także różne dodatki. Przed wystąpieniem ze swoim roszczeniem warto więc skonsultować swoją sprawę ze specjalistami do spraw odszkodowań, aby sprawdzić, jakie dopłaty do odszkodowania można dostać. Poszkodowani, którzy doznali trwałych lub długotrwałych urazów ciała, mogą ubiegać się o pieniądze z tytułu:

• zasiłku chorobowego;
• świadczenia rehabilitacyjnego;
• renty za niezdolność do pracy;

dodatku pielęgnacyjnego;

• zasiłku wyrównawczego;
• renty szkoleniowej (jeśli po wypadku pracownik musi się przekwalifikować, aby móc pracować zarobkowo);
• renty rodzinnej (dla członków rodziny zmarłego pracownika);
• dodatku do renty rodzinnej.

Kto wypłaca odszkodowanie za wypadek podczas pracy?

Jednorazowe odszkodowanie za wypadek w pracy wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli do wypadku doszło jednak przez zaniedbania pracodawcy, poszkodowany ma prawo do należności od swojego szefa. Jest to możliwe, gdy:

• w firmie nie przestrzegano przepisów BHP;
• pieniądze z ZUS-u były niewystarczające i nie wyrównały poniesionych kosztów leczenia;
• wskutek wypadku zostało zniszczone mienie poszkodowanego (na przykład telefon komórkowy). 

Zgłoszenie wypadku w pracy – jak to zrobić?

Zawiadomienie o szkodzie trzeba zgłosić do ZUS-u oraz do pracodawcy. Jeśli szef posiada ubezpieczenie od prowadzonej działalności, można zgłosić szkodę bezpośrednio u ubezpieczyciela zakładu pracy. Taka polisa nie jest jednak prawnym obowiązkiem każdego pracodawcy. Zgłoszenie powinno zawierać pełną dokumentację medyczną i protokół powypadkowy. 

Jakie dokumenty są potrzebne do wypłaty odszkodowania za wypadek w pracy?

Jednorazowe odszkodowanie z ZUS-u wypłacane jest dopiero po zakończeniu leczenia i rehabilitacji. Do uzyskania pieniędzy trzeba złożyć:

• wniosek o przyznanie odszkodowania;
• zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9 (nie starsze niż 30 dni od dnia złożenia wniosku);
• pełną dokumentację medyczną;
• protokół powypadkowy lub kartę wypadku;
• prawomocny wyrok sądu (jeśli postępowanie wyjaśniające odbywało się na drodze sądowej). 

Na podstawie dokumentacji medycznej i stanu zdrowia poszkodowanego, lekarz orzecznik lub specjalna komisja lekarska powołana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oceni stopień obrażeń i szansę kontynuowania obowiązków zawodowych. Decyzję o możliwości otrzymania odszkodowania ZUS najczęściej wysyła pocztą tradycyjną w ciągu 14 dni od dnia komisji. Po otrzymaniu decyzji odmownej, można się od niej odwołać w ciągu 30 dni.